In Wonderland met Puck Verkade

De Nieuwe Schatkamer heeft ruimte gemaakt voor Uprooted, de eerste solo-expositie van kunstenaar Puck Verkade in ons land. In een onderwereld van roze karton en papier-maché zijn door haar geanimeerde video’s te zien. ‘Ik wil mensen met aantrekkelijke kleuren en vormen uitnodigen naar binnen te gaan’, aldus de kunstenaar vanuit haar studio in Berlijn.

Een fantasiewereld vol kwesties die nieuwe vragen oproepen

De expositie is verspreid over drie kabinetten. Elk deel laat je stilstaan bij belangrijke vragen over zorg, moederschap en onze rol op aarde. Aan het begin van de tentoonstelling kun je een video-interview met de kunstenaar bekijken waarin ze uitlegt wat ze met het werk beoogt. Maar kies vooral zelf of je onbevangen de roze tuin van karton en papier-maché binnen wilt gaan, of dat je behoefte hebt aan meer context vooraf. 

Er zitten twee hoofdthema’s in Uprooted. De fysieke, psychische en sociale verandering die een vrouw doormaakt wanneer ze moeder wordt, kunstig verbeeld in een cartooneske beleving. En de wereld waarin we leven, de Gaia-theorie van James Lovelock die stelt dat alles op aarde met elkaar verbonden is. Wij mensen, dieren en planten zijn allemaal onderdeel van een groter systeem: de aarde. En als we daar niet goed voor zorgen, raakt dat onszelf ook. In Uprooted bijvoorbeeld, vergiftigt de tuinman de natuur met bestrijdingsmiddelen. Planten en dieren waarschuwen hem, maar hij luistert niet, met alle gevolgen van dien. Alles houdt verband met elkaar.

Familieproject

‘Ik begon met de eerste film toen ik vier maanden zwanger was van mijn zoon. Het hoofdpersonage van de video, half mens, half konijn is ontstaan door de ervaring van de zwangerschap, het gevoel van één naar twee te transformeren, eigenlijk ook een hybride vorm van zijn. Vaak zijn mijn hoofdkarakters hybride. Ze raken de weg kwijt, stellen belangrijke levensvragen en ondergaan een ingrijpende verandering. Compleet met dikke buik heb ik alles in etappes gefilmd en geanimeerd. Mijn partner heeft de soundscapes gemaakt en het gezicht van mijn zoontje heb ik gebruikt als template voor de figuren in de animaties. Ons vroege gezinsleven is dus nauw met dit werk verweven. 

Het werk is al in ontwikkeling sinds 2023, voor de Yokohama Triënnale in Japan. Daar zijn steeds nieuwe elementen uitgegroeid, de nieuwe geboortescène is geanimeerd voor Beijing maar hier voor het eerst vertoond in een totaal nieuwe op maat gemaakte installatie. Uprooted is opzettelijk regeneratief opgezet, het krijgt voortdurend verschillende nieuwe vertakkingen, als een organisme dat groeit.’ 

Kunst als spiegel

Voor Puck is haar werk een manier om te begrijpen wat haar bezighoudt. ‘Ik ben altijd in verwondering, mijn hoofdpersonages zijn uitvergrotingen van mezelf. Ze helpen me om de lastige vragen te stellen waarmee ik worstel. Vervolgens levert elk antwoord steeds weer nieuwe vragen op. Ik probeer de kloof te overbruggen tussen mijzelf en grotere, maatschappelijke kwesties, tussen het persoonlijke en het politieke.’

Thema’s in haar kunst

De ingewikkelde relatie van de mens tot de natuur, zorg en moederschap zijn onderwerpen die steeds terugkomen in haar werk. In haar eerdere werken Breeder, Unborn en Plague werkt ze grote existentiële vragen elke keer in één of andere vorm uit. Breeder gaat over haar proces om ei donor te worden in een fertiliteitskliniek, Uprooted gaat over nieuw leven scheppen terwijl de aarde eraan onderdoor lijkt te gaan. ‘Toen ik begin 30 was, wist ik niet wat ik van moedergevoelens moest vinden. Iedereen om me heen kreeg kinderen en ik liep rond met extreem veel vragen en twijfels. In Unborn was daarom de hoofdvraag: komt de wil om moeder te worden uit mezelf of uit de maatschappij, en is er een manier om eraan te ontsnappen? In die tijd had een duivenpaar hun nest gebouwd op mijn balkon waarvan ik niet wist wat ik ermee aan moest. Tegelijkertijd laaide in Texas en Polen de discussie over het recht op abortus op. Daar moest ik iets mee.’ 

Zorg en moederschap in de kunst

Volgens Puck zijn zorg en moederschap nog steeds onderbelicht in de kunstwereld. ‘Het krijgt inmiddels meer aandacht waarbij ik hoop dat het niet snel weer overwaait. En het belang ervan erkennen is één ding, maar je moet het ook in de praktijk brengen. Het volstaat niet om het alleen maar theoretisch uit te vogelen. We zorgen voor onze ouders, onze kinderen, onze omgeving. Dat raakt ons diep, soms gaat het gepaard met gevoelens van rouw. Laat het alsjeblieft geen trendy, tijdelijk, vluchtig topic zijn.’

Al vroeg bezig met onrecht

‘Mijn sterk ontwikkelde rechtvaardigheidsgevoel heeft ongetwijfeld te maken met de situatie waarin ik ben opgegroeid. Als kind al was ik veel met onrecht bezig en vroeg ik me af, is wat ik om me heen zie zoals het hoort, is het wel goed wat hier gebeurt? Mijn grote fantasie en sterke verbeelding waren mijn toevlucht. Niet zozeer als ontsnappingsmogelijkheid, maar als mogelijkheid tot verandering, ergens aan de horizon. Mede daarom ziet mijn werk er zo mooi, kleurig en vrolijk uit, met hybride vormen en karakters. Tegelijkertijd zeggen die lieflijke karakters keiharde, ongemakkelijke dingen.’

Een vrolijke vorm voor serieuze vraagstukken

‘Mijn werk ziet er dus kleurrijk en speels uit, maar de verhalen gaan over serieuze onderwerpen. Ik ben ervan overtuigd dat je ingewikkelde, nare boodschappen mensen niet door de strot moet duwen. Ze landen niet zo goed in een strenge, duistere vorm. Daar hebben mensen helemaal geen zin in. Ik geloof veel meer in het creëren van verhalen, sprookjes en mythen. Mensen zijn de enigen die dat kunnen. Rijm werkt ook goed. In die vorm kom je met veel meer weg. We hebben geleerd in tegenstellingen te denken: zwart-wit, serieus-grappig. Maar juist als je die uitersten met elkaar vermengt, ontstaat er iets wat makkelijker binnenkomt bij mensen. Dat is wat ik probeer te doen.’

Waarom in De Nederlandsche Bank?

De keuze voor het werk van Puck Verkade is heel bewust gemaakt. Haar kunst past bij thema’s als duurzaamheid en verbondenheid, onderwerpen die de bank belangrijk vindt. 
Ook kreeg ze de opdracht iets te doen met de expositieruimte in De Nieuwe Schatkamer. ‘De installatie is op maat gemaakt voor de kabinetten en dient als een soort diorama waar je doorheen loopt, een kijkdoos als het ware. Later dit jaar wordt er elders in de bank nog een opblaassculptuur van drie bij vier meter geplaatst: een object in de vorm van een gigantisch konijn dat op haar rug ligt. Bezoekers worden uitgenodigd binnen te stappen en plaats te nemen in de zachte buikholte om een audiovisuele ervaring op te doen. Deze was eerder dit jaar te zien bij mijn solotentoonstelling in Beijing, China.’

Artist Talk op 7 november 2025

Op 7 november vertelt Puck meer over haar werk tijdens een artist talk in het Auditorium van De Nederlandsche Bank. Na afloop gaat ze in gesprek met curator Heske ten Cate, co-curator van de tentoonstelling Good Mom/Bad Mom in het Centraal Museum Utrecht en Rosanna van Mierlo, conservator van de kunstcollectie van De Nederlandsche Bank.

De tentoonstelling Uprooted is tot en met 13 februari 2026 te zien in De Nieuwe Schatkamer van De Nederlandsche Bank.

Benieuwd wat je nog meer kunt doen in De Nieuwe Schatkamer, check de agenda voor al onze aankomende evenementen.